Kształtowanie postaw
Wychowanie do wartości

Wiesława Mądrowska

Wychowanie do wartości to kierunek, który obecnie jest mocno osadzony w polityce oświatowej państwa. W ogłoszonych na obecny rok szkolny priorytetach wychowanie do wartości zajmuje ważne miejsce. Edukacja przedszkolna, a właściwie wychowanie przedszkolne, jak sama nazwa wskazuje, głównie bazuje na wychowywaniu dzieci, czyli przekazywaniu tego, co pomoże im właściwie funkcjonować w otoczeniu przedszkolnym, domowym, a następnie w szkolnym, rówieśniczym i życiu dorosłym.

 

Wychowanie do wartości, na poziomie edukacji przedszkolnej, w szczególności rozróżnianie dobra od zła, kształtowanie charakteru, postaw, ma miejsce od dawna. W podstawie programowej wychowania przedszkolnego treści te przejawiają się w wielu jej obszarach. Jednymi z celów wychowania przedszkolnego są: „budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe”, „wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, taniec, śpiew, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne”, „kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej”.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego określa wprost treści, które odnoszą się do wartości ogólnych kształtujących postawy i charakter młodego człowieka. Są to następujące zapisy, np.:

• dziecko grzecznie zwraca się do innych w domu, w przedszkolu, na ulicy,
• dziecko wie, że nie należy chwalić się bogactwem i nie należy dokuczać dzieciom, które wychowują się w trudniejszych warunkach, a także że nie należy wyszydzać i szykanować innych,
• dziecko rozumie potrzebę poszanowania odmienności i autonomii drugiego człowieka,
• dziecko dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasa-
• dach zdrowego żywienia i zdrowego trybu życia,
• dziecko wie, jak trzeba zachować się w sytuacji zagrożenia i gdzie można otrzymać pomoc, umie o nią poprosić,
• dziecko wie, jak należy się zachować na uroczystościach, np. na koncercie, na festynie, na przedstawieniu, w teatrze, w kinie,
• dziecko zna swoje prawa i obowiązki,
• dziecko wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a stolicą Polski jest Warszawa, zna godło i flagę państwową, zna polski hymn i wie, że Polska należy do Unii Europejskiej,
• dziecko wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa.

Zanim jednak szerzej zajmiemy się wychowaniem ku wartościom, przypomnijmy, jak przebiega rozwój moralny dziecka. Otóż znany pedagogom psycholog dziecięcy Piaget wyodrębnił dwa stadia rozwoju moralnego, wskazując jednocześnie, że mają one związek z rozwojem społecznym. Dzieci w wieku przedszkolnym uważają, że coś jest dobre lub złe, bo rodzi określone konsekwencje. Na tym etapie rozwojowym ma miejsce automatyczne posłuszeństwo dzieci wobec zasad, bez rozumowania czy też oceniania. Zależność ta wynika z uczenia się w konkretnych sytuacjach, gdzie dominuje myślenie przyczynowo-skutkowe i konkretno-obrazowe.

O powodzeniu w kształtowaniu się pożądanej postawy moralnej, np. kształtowanej według treści podstawy programowej, gdzie jest jasno określone, co dziecko powinno osiągnąć, kończąc edukację, decyduje spójność wychowawcza. Jeśli okazuje się, że zasady postępowania są takie same zarówno w środowisku przedszkolnym, jak i domowym, maluchy przenoszą te zachowania, wiedząc, że spotka je za nie określona nagroda, czy też odrzucają konkretne złe zachowania, wiedząc, że czeka je za to kara.

Bardzo ważnym elementem kształtowania się pojęć moralnych u dzieci jest wprowadzanie dyscypliny. Nie chodzi tutaj o surowe czy też zasadnicze traktowanie dziecka,  ale o zachowanie konsekwencji w wychowaniu. Nadmierne pobłażanie bądź niespójność w metodach wychowawczych poszczególnych członków rodziny czy też personelu przedszkola powodują zagubienie. Dzięki konsekwencji w wychowaniu lub, jak kto woli, dyscyplinie mały człowiek otrzymuje poczucie bezpieczeństwa i ma możliwość życia w zgodzie ze standardami przyjętymi w domu, przedszkolu, grupie.

Okres przedszkolny to pierwszy etap kształtowania się pojęć moralnych u dzieci. Jednocześnie jest to bardzo ważny okres w życiu człowieka, będący podstawą do dalszego kształtowania się postaw moralnych, oceniania ich i wartościowania. Z chwilą, kiedy dziecko nabywa więcej doświadczeń, zaczyna się orientować w szerszej rzeczywistości, kiedy posiada zdolność myślenia abstrakcyjnego, zapoczątkowuje się też względnie trwała postawa moralna, czyli drugi etap rozwoju moralnego.

 

Rozwój moralny młodego człowieka jest w pełni uzależniony od warunków, w jakich jest kształtowana postawa moralna poszczególnych osób. To, czy młodzi ludzie będą potrafili odróżniać dobro od zła i będą posiadali wysoką wrażliwość moralną, zależy od rozwiniętej u nich dojrzałości moralnej. Wiadomo, że postawa moralna kształtuje się przez lata, a wychowanie przedszkolne ze względu na okres rozwojowy człowieka jest początkiem tego rozwoju. Toteż rola nauczyciela i wszystkich osób, które biorą udział w procesie wychowawczym, jest ogromna. Każdy wychowawca ma nie tylko nauczyć dzieci odróżniania dobra od zła, dostarczać rzetelnej wiedzy o tym, na czym polega czynienie dobra lub wyrządzanie zła, ale przede wszystkim pozytywnie wpływać swoim przykładem na kształtowanie u młodych ludzi konkretnych zachowań i postaw moralnych. Bezsporne jest twierdzenie, że wychowanie moralne jest wychowaniem do wartości ogólnych, które powinny kształtować prawidłowe rozumienie dobra, prawdy i piękna. Dobroć jako wartość ma wiele cech charakterystycznych, takich jak: ciepło, serdeczność, czujność, gotowość służenia innym, bycie pracowitym, życzliwym, pomocnym. Wszystkie te wartości są fundamentem, na którym można budować osobowość człowieka pozytywnie nastawionego do świata.

Tymczasem otaczająca nas rzeczywistość jest coraz trudniejsza. Niedocenianie wartości wychowania moralnego prowadzi do wzrostu zjawiska brutalizacji życia, a także innych przejawów patologii społecznej w postaci agresji, nietolerancji, znieczulicy. Tak właśnie dzieje się w rodzinach, grupach rówieśniczych i niestety także w placówkach oświatowych, gdzie nie poświęca się dostatecznie dużo uwagi działaniom profilaktycznym i pracy wychowawczej.

Wychowanie jest procesem wielopłaszczyznowym i długotrwałym, a zwłaszcza wychowanie do wartości. O ukształtowaniu człowieka pod względem moralnym będziemy mogli powiedzieć wtedy, kiedy urzeczywistnią się w nim pożądane wartości, kiedy staną się integralnymi elementami jego osobowości. Z punktu widzenia dobra ogólnego pożądani są ludzie sprawiedliwi, prawi, uczciwi, dobrzy, odpowiedzialni, a przez to piękni. W dzisiejszym świecie istnieje zapotrzebowanie na wartości moralne, bez których świat nie jest w stanie istnieć normalnie, a dzięki którym człowiek staje się naprawdę ludzki. Z pewnością o takie ukształtowanie młodego człowieka chodzi ministerstwu, skoro wychowanie do wartości uczyniło jednym z priorytetów. Przedszkole, jako początkowa część systemu edukacji, ma wiele w tej kwestii do zrobienia, a mianowicie zapoczątkowuje proces kształtowania się postaw i wychowania do wartości.

Dzieci w wieku przedszkolnym uważają, że coś jest dobre lub złe, bo rodzi określone konsekwencje. Na tym etapie rozwojowym ma miejsce automatyczne posłuszeństwo dzieci wobec zasad, bez rozumowania czy też oceniania.

Jednak powszechnie uważa się, że mamy kryzys wartości, bowiem współczesność jest dość ciekawa, ale przez to również trudna. Jesteśmy świadkami wojen, kataklizmów, ataków terrorystycznych, jednocześnie sami degradujemy środowisko, niszczymy przyrodę i samych siebie. Wszystko to powoduje, że jesteśmy podejrzliwi, nieufni w stosunku do drugiego człowieka, poddajemy weryfikacji zasady i normy moralne, w których zostaliśmy wychowani. Świat wokół nas jest pełny frustracji, z którą z trudnością radzimy sobie my – dorośli, a przez to cierpią nasze dzieci.

Zachodzące przemiany społeczne, niestabilna sytuacja gospodarcza pogłębiają kryzys rodziny. Praktycznie codziennie słyszymy o protestach, w ostatnim czasie w szczególności kobiet, co na pewno przekłada się na zachwianie się poczucia bezpieczeństwa, które przecież jest wartością podstawową. Efektem tak niekorzystnych zjawisk jest rozczarowanie i niezadowolenie większości młodych Polek, które nie decydują się na urodzenie dziecka. Na uwagę zasługuje niepokojące obniżanie się wskaźnika urodzeń (w ciągu ostatniej dekady aż o ponad 40%) powodującego największy w naszej historii niż demograficzny, który widać już w szkołach podstawowych. A przecież dzieci to największa wartość każdego narodu. Ale na szczęście nie nam przychodzi rozwiązywać ten problem, pozostawmy go rządzącym, naszym zadaniem jest pracować z dziećmi, jednak trzeba mieć świadomość, że kadra przedszkola i rodzice to część społeczeństwa, która niestety odczuwa skutki niekorzystnych przemian społeczno-gospodarczych. Wszystkie niekorzystne zmiany cywilizacyjne mają ogromny wpływ nie tylko na jakość życia polskich rodzin, ale także na wychowanie dzieci i młodzieży w tych rodzinach. Co zatem robić, aby nie poddać się kryzysowi wartości?

W odpowiedzi na to pytanie powinniśmy uświadomić sobie ważną kwestię: człowiek, jako istota myśląca, ma możliwość wyboru. W przypadku wartości jest to wybór z pozoru bardzo prosty – pomiędzy dobrem a złem. Jednak nie wszyscy tak samo pojmujemy dobro i zło. Różnice kulturowe wyznaczające podstawowe ramy wartości są tak wielkie, że czasami prowadzą do poważnych konfliktów.

Każdy wychowawca ma nie tylko nauczyć dzieci odróżniania dobra od zła, dostarczać rzetelnej wiedzy o tym, na czym polega czynienie dobra lub wyrządzanie zła, ale przede wszystkim pozytywnie wpływać swoim przykładem na kształtowanie u młodych ludzi konkretnych zachowań i postaw moralnych

Polska, jako kraj posiadający najstarszą konstytucję w Europie, deklaruje hołdowanie wartościom uniwersalnym. W preambule naszej konstytucji wyraźnie wskazano uniwersalne wartości, którym wszyscy powinniśmy być wierni. Podmiotowość ludzka wynika z dążenia do prawdy, sprawiedliwości, dobra, piękna, wolności, solidarności i godności ludzkiej. Źródłem wyżej wymienionych ogólnoludzkich wartości, zgodnie z konstytucją, może być Bóg. Oznacza to, że ustawodawca preferuje także inne (niechrześcijańskie) źródła propagujące te wartości. Nasza konstytucja wyraźnie preferuje prawo demokracji, tolerancji i równości wszystkich obywateli. Jednak w praktyce jest różnie. Powszechna opinia o Polakach nie jest zbyt pochlebna, przez inne narody jesteśmy postrzegani jako mało tolerancyjni, staroświeccy, ksenofobiczni. Równie słabo wypadamy w rankingach krajów najbardziej dobroczynnych, w najnowszym sklasyfikowano Polskę na 109. miejscu wśród 160 krajów świata. Nie jest więc najlepiej z wychowaniem w duchu wartości uniwersalnych.

W obliczu takiej sytuacji może bardziej zrozumiałe są powody, dla których ministerstwo uczyniło wychowanie do wartości podstawowym kierunkiem polityki oświatowej państwa w tym roku szkolnym. Znacząca wydaje się tutaj rola nauczyciela, która polega przede wszystkim na realizacji programów wychowania przedszkolnego oraz programów wychowawczych w oparciu o cele i treść wskazane w podstawie programowej.

W holistycznym podejściu do edukacji dziecka  powinniśmy z taką samą uwagą podchodzić do rozwoju fizycznego i umysłowego, jak i do społecznego i emocjonalnego. Istotną rolę we wszechstronnym rozwoju dziecka odgrywa wychowanie do wartości. Wartości w życiu każdego człowieka to drogowskazy wskazujące mu kierunek, w którym powinien podążać, i ułatwiające podejmowanie decyzji. Poprzez dokonywanie wyborów określonych wartości i postępowanie w zgodzie z nimi człowiek integruje się ze społecznością, w której funkcjonuje i dla której przyjęte przez niego wartości są charakterystyczne. Wartości chronią przed podejmowaniem błędnych decyzji, krzywdzących innych i destrukcyjnych dla danej osoby. Trudno wyobrazić sobie wychowanie bez nauczania i przekazywania wartości, które budują charakter dziecka. Cechą dobrego charakteru jest integralność, czyli zgodność głoszonych zasad z czynami. Osoba integralna, autentyczna zachowuje takie same standardy w miejscu publicznym, jak i wówczas gdy nikt jej nie widzi,  wśród obcych i znajomych, biednych i bogatych, ważniejszych od siebie i słabszych. Ucząc dzieci, musimy pamiętać, że aby przekazać wartości, trzeba być samemu spójnym wewnętrznie, tzn. zachowywać się zgodnie z głoszonymi wartościami. Howard Gardner na jednej z konferencji powiedział „nieważne, co mówisz do dzieci, ważne, co robisz”. Według Krystyny Żuchelkowskiej wartości pełnią cztery funkcje:

1. funkcję ogólnospołeczno -informującą o systemie wartości obowiązującej w danej grupie społecznej,

2. funkcję integracyjną – każda grupa społeczna charakteryzuje się określonym systemem wartości; warunkiem przynależności do określonej grupy, integracji z nią, jest akceptacja tych wartości i postępowanie z zgodzie z nimi,

3. funkcję proaktywną – wartości chronią człowieka przed podejmowaniem błędnych decyzji; zamiast karać za nieprzestrzeganie wartości, należy nauczać wartości i pokazywać konsekwencje nieprzestrzegania ich,

4. funkcję emocjonalną – wartości są źródłem przeżyć emocjonalnych; ucząc wartości powinno się wybierać te, które dana osoba może osobiście przeżyć i odnaleźć w otaczającym świecie.

„Wartość” ma wiele różnorodnych znaczeń. Za najtrafniejszą z punktu widzenia edukacji przedszkolnej można uważać następującą definicję: „wszystko to, co cenne i ważne dla jednostki oraz społeczeństwa, a także godne człowieka, co prowadzi do integralnego rozwoju, do pełni człowieczeństwa, a także stanowi podstawę lub istotny punkt odniesienia w uznaniu czegoś za dobre lub złe”. Nie ma jednego obowiązującego zestawu wartości. Pierwszym, który próbował je uporządkować, był Platon, formułując triadę: prawda, dobro i piękno.  Wychowanie do wartości według Krystyny Żuchelkowskiej obejmuje:

• przekazywanie dzieciom określonych wartości,

• rozpoznawanie wartości,

• zrozumienie wartości,

• akceptowanie wartości,

• respektowanie wartości

 Powinniśmy najpierw umożliwić dziecku zrozumienie znaczenia danej wartości poprzez obserwację zgodnego z nią zachowania dorosłych i rówieśników, a także dostarczać dziecku wzorów postępowania charakterystycznych dla poszczególnych wartości, zapoznając je z postaciami literackimi. Rozumienie wartości to umiejętność przewidywania, co może się stać, gdy nie będzie się jej przestrzegać. Ważnym etapem w wychowaniu jest akceptacja przez dziecko określonej wartości. Dzieje się to wtedy, gdy przyjmuje ono daną wartość jako swoją. Akceptacja wartości daje dziecku poczucie przynależności do grupy osób, które wyznają podobne zasady, a więc np. grupy przedszkolnej. Efektem końcowym wychowania do wartości jest przestrzeganie ich przez dziecko w codziennym życiu, postępowanie zgodnie ze swoimi wartościami. Podobne podejście do skutecznego nauczania wartości proponuje Katarzyna Olbrycht.

Wychowanie do wartości rozumie ona jako:

• odkrywanie, czyli poznawanie wartości poprzez ich nazywanie, rozmawianie o nich, wyjaśnianie przykładów,
•  przeżywanie wartości w codziennym życiu, zainteresowanie się nimi, emocjonalne zaangażowanie się w sytuacje, w których są przejawiane;
• interioryzację – ćwiczenie postępowania, zachowania zgodnie z określonymi wartościami;
•  internalizację – świadome stosowanie przyjętych wartości.

Czasy, w których żyjemy, wymagają wychowania do wartości, ponieważ w społeczeństwie coraz rzadziej są one przestrzegane, tracą na znaczeniu. Obserwujemy coraz więcej przykładów nieprzestrzegania wartości uznawanych do niedawna za podstawowe: szacunek dla drugiego człowieka, jego poglądów, tolerancja dla inności, honor, prawdomówność. Coraz powszechniejsza staje się „mowa nienawiści”. W Internecie, dającym ludziom poczucie anonimowości, wszechobecny jest hejt. Obserwowane jest coraz większe przyzwolenie społeczne na takie zachowania. Dlatego niezwykle ważna rola edukacji polega na uczeniu dzieci wartości, postępowania zgodnie z nimi już w przedszkolu, dzięki czemu zapewni się naszemu społeczeństwu zmianę na lepsze w jego funkcjonowaniu.

Program „Planeta dzieci” jest przeznaczony dla dzieci od 3 do 6 lat uczęszczających do przedszkola. Jest zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego.

Parlament Europejski i Rada Europy wydały w 2006 r. zalecenia określające kompetencje kluczowe w procesie uczenia się przez całe życie. Znalazły się na tej liście następujące kompetencje:

1. porozumiewanie się w języku ojczystym,

2. porozumiewanie się w językach obcych,

3. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo -techniczne,

4. kompetencje informatyczne,

5. umiejętność uczenia się,

6. kompetencje społeczne i obywatelskie,

7. inicjatywność i przedsiębiorczość,

8. świadomość i ekspresja kulturalna

 

W programie są odniesienia, jak należy te kompetencje rozwijać, zwracając w procesie edukacyjnym szczególną uwagę na podmiotowość dziecka i wychowanie w duchu wartości uniwersalnych.

Wśród wielu poglądów na kwestię umiejętności niezbędnych do dobrego funkcjonowania w dzisiejszym świecie są idee o charakterze globalnym, o których pisze Krystyna Żuchelkowska:

• idea zorientowana na ochronę naturalnego środowiska,

• idea wychowania prozdrowotnego,

• idea kształcenia dla rozwoju,

• idea wychowania aksjologicznego.

Idea zorientowana na ochronę środowiska naturalnego wyraża się w rozwijaniu u dzieci postaw proekologicznych.

Idea wychowania prozdrowotnego ma na celu uczenie dzieci rozpoznawania i rozumienia własnych potrzeb zdrowotnych oraz czynników pozytywnie i negatywnie wpływających na zdrowie każdego człowieka.

Idea kształcenia dla rozwoju opiera się na teorii Lwa Wygotskiego dotyczącej strefy aktualnego i najbliższego rozwoju. Pomoc dziecku w zdobywaniu nowych umiejętności będących w strefie jego najbliższego rozwoju jest gwarancją efektywnego nauczania.

Ostatnia idea, na którą w tym programie szczególnie zwrócono uwagę, to idea wychowania aksjologicznego, która jest zorientowana na wartości. W edukacji i w oczekiwaniach rodziców dużą wagę przywiązuje się do umiejętności czysto szkolnych, takich jak pisanie, czytanie, liczenie. Rodzice, chcąc zapewnić dziecku jak najlepszy start, zapisują je na liczne zajęcia dodatkowe.

Nauczyciele w edukacji przedszkolnej starają się nauczyć dzieci dobrze czytać, liczyć, rozwijać sprawność manualną. W tej dbałości o umiejętności dziecka zapomina się, że wszechstronny rozwój dotyczy również kształtowania osobowości. W nowoczesnej edukacji przenosi się akcent z przedmiotowej na podmiotową stronę osobowości dziecka. Większą wagę przywiązuje się do rozwoju osobowości dziecka, jego postaw oraz do wprowadzania go w świat wartości. Na drugim miejscu znajduje się przekazywanie wiedzy i umiejętności. Wprowadzenie dziecka w świat wartości jest ujęte w jednym z celów wychowania przedszkolnego sformułowanym w podstawie programowej. Zgodnie z nim przedszkole powinno umożliwić wychowankowi gromadzenie doświadczeń prowadzących do poznania takich wartości jak prawda, dobro i piękno. Jest to tzw. Triada Platońska – wartości sformułowane już w starożytności przez Platona. Stanowiły one podstawę myśli humanistycznej przez wiele stuleci i są aktualne do dziś.

Dzięki rozpoznaniu przez człowieka wartości, którymi kieruje się w życiu, może on formułować właściwe cele życiowe, których osiągnięcie zapewni mu szczęście i poczucie spełnienia. Wartości pomagają podejmować właściwe decyzje, stanowią kryterium oceniania tego co dobre i złe. Umożliwiają bycie częścią wspólnoty opartej na wyznawaniu takich samych wartości. Są źródłem pozytywnych przeżyć emocjonalnych. Trudno wyobrazić sobie wychowanie spełnionego, szczęśliwego człowieka bez uczenia go rozpoznawania wartości, rozumienia ich i postępowania w zgodzie z nimi.

Dlatego niniejszy program, zapewniając dziecku wszechstronny rozwój, kładzie szczególny akcent na podmiotowe traktowanie dziecka, podążanie za jego potrzebami i zainteresowaniami, pomoc w dostrzeganiu i rozwijaniu jego mocnych stron oraz wprowadzanie małego człowieka w świat wartości uniwersalnych, które będą stanowić o jego tożsamości i staną się dla niego drogowskazem w życiu.

https://www.gov.pl/web/niezagubdzieckawsieci/ofiara-czy-sprawca-cyberprzemoc-rowiesnicza 

https://www.ore.edu.pl/2020/01/nie-zagub-dziecka-w-sieci-kampania-ministerstwa-cyfryzacji-i-nask/

https://wartowiedziec.pl/serwis-glowny/styl-zycia/53415-nie-zagub-dziecka-w-sieci-specjalna-akcja-ministerstwa-cyfryzacji-dla-rodzicow

https://www.gov.pl/web/niezagubdzieckawsieci/fomo---efekt-uboczny-pandemii

https://www.gov.pl/web/niezagubdzieckawsieci/jak-madrze-kontrolowac-aktywnosc-swoich-pociech-w-sieci

 

KOMPETENCJE CYFROWE – KORZYŚCI    Wiesława Mądrowska

Kompetencje cyfrowe to m.in. poszukiwanie i przetwarzanie wiedzy z wykorzystaniem technologii multimedialnej. Istnieje wiele programów, z których mogą korzystać nauczyciele prowadzący zajęcia i rodzice w czasie zabawy z dziećmi w domu. Przetwarzanie informacji z wykorzystaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych może stanowić znaczącą wartość edukacyjną i kulturową, jeśli umiejętnie się z niej korzysta. Technologie cyfrowe uczą kreatywności oraz logicznego myślenia. Dzięki narzędziom i programom cyfrowym dzieci aktywnie uczestniczą w zajęciach. Internet pozwala na bardzo efektywne przyswajanie nowych tematów.  Istotny jest dobór odpowiednich zasobów (serwisy WWW, gry, aplikacje edukacyjne) oraz ich odpowiedzialne i bezpieczne wykorzystanie.

Kompetencje cyfrowe to nie tylko laptop, smartfon czy tablet. To przede wszystkim rozwijanie umiejętności komunikacyjnych, motywowanie do poszukiwania przez dzieci odpowiedzi na nurtujące je problemy w sposób dla nich ciekawy, angażujący do działania. Edukacja medialna z jednej strony jest źródłem wiedzy i rozrywki, z drugiej natomiast niesie wiele zagrożeń dla dziecka. Dobrze więc, aby zdawało ono sobie z nich sprawę.

Istnieje wiele możliwości realizacji edukacji medialnej na etapie przedszkolnym, nie tylko w ujęciu bezpośredniej edukacji dzieci, ale także poprzez szkolenie nauczycieli i rodziców. W przedszkolu oczywiście kształcenie kompetencji cyfrowych ma formę zabawy. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby i w ten sposób szkolić nauczycieli oraz rodziców – na ogół są to przecież ludzie młodzi, głęboko związani z tą technologią. Nauczyciele często korzystają z zasobów internetowych w zakresie pozyskiwania materiałów pozwalających na opracowanie własnych programów edukacji cyfrowej. Pomocne materiały można znaleźć na stronie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. W zakładce „Baza wiedzy” mamy informacje „dla profesjonalistów” i „dla rodziców”. Znajduje się też tam serwis internetowy zawierający animacje, gry oraz piosenki tłumaczące najmłodszym zasady bezpiecznego korzystania z sieci. Korzystając z serwisu Necio.pl, dzieci dowiedzą się, czym jest Internet, jak komunikować się z innymi, używać poczty e-mail, wybierać bezpieczne strony WWW. Maluchy poznają także Sieciaki (bohaterów serwisu Sieciaki.pl) – dzieciaki, które potrafią bezpiecznie i efektywnie korzystać z sieci – oraz Sieciuchy, czyli postacie budzące wstręt i odrazę, uosabiające internetowe zagrożenia. W ramach projektu stworzono również zestawy edukacyjne do wykorzystania przez nauczycieli wychowania przedszkolnego oraz klas zerowych. Na pomoce dydaktyczne składają się scenariusz zajęć, zeszyty ćwiczeń oraz materiały audio. Materiały te można zamówić lub pobrać w wersji elektronicznej ze strony edukacja.fdds.pl. Znajdują się one ponadto w zakładce „Dla nauczycieli” na stronie głównej serwisu. Rodzice, odkrywając wspólnie z dzieckiem wirtualny świat, dowiedzą się, jak zadbać o bezpieczeństwo swoich pociech.

 

 

Jak dbać o bezpieczeństwo dziecka w sieci?

Każdy rodzic chce chronić swoje dziecko przed niebezpieczeństwem. Możemy zabronić dziecku korzystać z internetu albo nakazać mu usunięcie konta w mediach społecznościowych. Jednak to nie rozwiąże problemu. Trwałe efekty przyniesie jedynie przemyślana edukacja dziecka, jak bezpiecznie korzystać z internetu. Poniżej zebraliśmy wskazówki dla rodziców.

1. Staraj się edukować dziecko, czego nie warto publikować w sieci. Ważne, aby miało świadomość, że internet nie jest najlepszym miejscem do dzielenia się każdym zdjęciem i wyznaniem. Przekonaj dziecko do większej anonimowości w sieci.
2. Najmłodsze dzieci, które dopiero zaczynają korzystać z internetu, powinny odkrywać go wspólnie z rodzicami. Pokaż dziecku wartościowe strony internetowe, serwisy i aplikacje. Postaw na te, które będą rozwijać malucha, a może nawet wniosą wartość w życie całej Twojej rodziny.
3. Nie możemy mówić o bezpieczeństwie dzieci i młodzieży w internecie bez przestrzegania zasady ograniczonego zaufania. Wytłumacz dziecku, że nikomu w sieci nie można nadmiernie ufać. Nie bój się mówić wprost o pewnych zagrożeniach; o tym, że poznanym na czacie rówieśnikiem może być dorosły i że może mieć złe zamiary.  
4. Spróbuj przekonać dziecko, by informowało Cię o planach spotkania z osobami poznanymi w internecie. 
5. Nie złość się i nie karć dziecka, jeśli przyłapiesz je na oglądaniu treści dla dorosłych. Porozmawiaj z nim – być może maluch trafił na nie przypadkiem. Dziecko w takich sytuacjach powinno wiedzieć, że może się do Ciebie zwrócić i powiedzieć, jakie treści w internecie je przestraszyły, zniesmaczyły, zawstydziły. Rozważ też zainstalowanie oprogramowania filtrującego treści (tzw. blokady rodzicielskiej).
6. Naucz dziecko netykiety, czyli savoir-vivre’u w komunikacji w sieci. Dzięki temu dziecko nie stanie się internetowym hejterem i prześladowcą.

Internet może być wielkim dobrodziejstwem dla dziecka i wcale nie musi stanowić dla niego niebezpieczeństwa. Najpierw warto jednak nauczyć je prawidłowego korzystania z sieci oraz uczulić na pewne zagrożenia i niewłaściwe zachowania innych użytkowników.